Vẻ đẹp của mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi

Ngày này có một số người chủ trương nên bãi bỏ niềm tin vào Thiên Chúa Ba Ngôi để có thể dễ tin và dễ dàng hơn trong việc đối thoại với người Do Thái và Hồi Giáo vốn chỉ tin vào một Thiên Chúa độc nhất.

Câu trả lời là niềm tin vào Thiên Chúa Ba Ngôi không phải là phát minh của loài người, mà là mạc khải mới mẻ và chung cuộc do Chúa Giêsu mang lại. Đây là mầu nhiệm cả trong Đạo và là vẻ đẹp của Kitô giáo. Trong thánh lễ này, chúng ta suy ngắm mầu nhiệm Ba Ngôi như là một cộng đoàn yêu thương, hiệp nhất và đa nguyên.

1- Ba Ngôi là cộng đoàn tình yêu

Kinh Thánh tóm tắt: “Thiên Chúa là tình yêu” (1 Ga 4,8). Nếu Thiên Chúa là tình yêu thì có nghĩa Người phải có một ai đó để yêu. Vậy thì đối tượng đó là ai hay là gì? Câu trả lời trước hết có thể là Thiên Chúa yêu vũ trụ và con người. Nhưng khoa học cho biết vũ trụ và con người chỉ xuất hiện cách đây mấy triệu năm, chứ không có từ đời đời. Vậy Thiên Chúa đã yêu ai trước khi có tạo thành để Người được định nghĩa là tình yêu?

Câu trả có thể là Thiên Chúa yêu mình. Nhưng nếu nói Thiên Chúa yêu mình thì Người không thể được định nghĩa là tình yêu. Bởi lẽ, yêu mình không phải là tình yêu đích thực, nhưng là sự ái kỷ, như hiện tượng chàng Narcissus trong thần thoại Hy Lạp. Vậy đối tượng đó là ai?

Mạc khải Kitô cho chúng ta câu trả lời chính xác: Từ đời đời, Thiên Chúa đã có Chúa Con, là Ngôi Lời, Đấng mà Người yêu thương bằng Tình Yêu vô biên là Chúa Thánh Thần. Về điều này, Thánh Augustinô như xuất thần khi nói: “Chúa Cha là Đấng đang yêu, Chúa Con là Đấng được yêu và Chúa Thánh Thần là Tình Yêu. Nếu bạn thấy tình yêu bạn sẽ thấy Ba Ngôi.”

Đó là lý do mà Thiên Chúa được định nghĩa như là tình yêu. Kitô giáo không quan niệm Thiên Chúa như là quyền lực tuyệt đối, nhưng là tình yêu tuyệt đối. Vì quyền lực có thể được thực thi bởi độc vị. Còn tình yêu thì cần đến ngôi khác để yêu. Bởi, quyền lực thì thống trị, còn tình yêu thì hiến dâng và ban tặng.

Chiêm ngắm Ba Ngôi tình yêu chắc chắn mang lại ánh sáng soi chiếu cho đời sống. Chúng ta biết rằng hạnh phúc và bất hạnh trên đời tùy thuộc phần lớn vào chất lượng của tương quan mà chúng ta xây dựng. Ba Ngôi mạc khải cho chúng ta biết bí quyết để xây dựng các tương quan tốt. Đó chính là tình yêu. Tình yêu là nguyên tố làm cho các tương quan nhân bản trở nên đẹp đẽ, tự do và hạnh phúc hơn. Điều làm tổn thương các mối tương quan là ý muốn thống trị người khác, để sở hữu hoặc lợi dụng họ thay vì yêu thương, tôn trọng, và hiến mình phục vụ họ. Như thế, mầu nhiệm Ba Ngôi mời gọi chúng ta hãy kiến tạo một cộng đoàn biết yêu thương để trở thành họa ảnh của đời sống Ba Ngôi.

2- Ba Ngôi là cộng đoàn hiệp nhất

Vẽ đẹp thứ hai nơi mầu nhiệm Ba Ngôi là sự hiệp nhất giữa các Ngôi Vị. Mỗi Ngôi có sự khác biệt nhưng hiệp nhất nên một với nhau: Ba trở thành một, ba là một. Nơi đời sống Ba Ngôi không có sự chia rẽ và chống đối nhau: Chúa Cha, Chúa Con, Chúa Thánh Thần chia sẻ và hiệp nhất với nhau nên một trong bản thể, phẩm tính, cấp bậc, quyền năng và vinh quang…

Thần học sử dụng hạn từ “bản tính” hay “bản thể” để nói đến sự hiệp nhất trong Thiên Chúa. Sự duy nhất mà chúng ta tin là sự duy nhất về bản thể chứ không phải về con số. Nó tương tự như sự hiệp nhất của một gia đình hơn là sự hiệp nhất của cá thể.

Trong bất cứ hành vi và sứ vụ nào của Thiên Chúa, các Ngôi Vị đều hiệp thông và hợp tác với nhau, tương tại trong nhau. Cả ba đều hiệp nhất trong tình yêu, trong đời sống và trong sứ vụ. Vì thế, hôm nay cũng là ngày lễ về sự hiệp nhất của Thiên Chúa.

Khi suy niệm lâu trước Icône Ba Ngôi của Andrei Rublev, Thánh Sergio có câu khẩu hiệu: “Hãy chiến thắng sự chia rẽ và thù địch của thế giới này.” Đức Giáo Hoàng trong Tông huấn Niềm Vui Tin Mừng nói đến bốn nguyên tắc hướng dẫn đời sống và sứ vụ Kitô hữu, trong đó, có nguyên tắc: “Hiệp nhất vượt trên những xung khắc.” Thông điệp lớn nhất mà mầu nhiệm Ba Ngôi mang lại cho thế giới hôm nay: Hãy chiêm ngắm Ba Ngôi để chiến thắng sự chia rẽ trong gia đình, cộng đoàn, xã hội và hãy vượt qua những sự kỳ thị dưới mọi hình thức đang làm người khác phải đau khổ.

3- Ba Ngôi là cộng đoàn đa dạng

Cuối cùng, Ba Ngôi hiệp nhất với nhau những không triệt tiêu hay xóa bỏ tính riêng biệt, sự phong phú và đa dạng của từng Ngôi Vị. Ở đây, Cha vẫn là Cha, Con vẫn là Con và Thánh Thần vẫn là mình và càng là chính mình khi họ hiệp nhất với nhau. Mỗi ngôi vị là duy nhất, là độc đáo, phân biệt và đối lập với các ngôi khác trong tư cách và vai trò của mình.

Chỉ có một Thiên Chúa duy nhất, chỉ có một chương trình cứu độ duy nhất, nhưng mỗi Ngôi hoạt động và cộng tác theo sứ vụ đặc trưng của mình. Cha tạo dựng, Con cứu chuộc và Thánh Thần thánh hóa.

Đó là vẻ đẹp của Thiên Chúa Kitô giáo, có khác biệt nhưng không có chia rẽ, có bình đẳng nhưng không có kiểu “cá đối bằng đầu”, có hiệp nhất nhưng không triệt tiêu tính độc đáo và cá vị của từng chủ thể.

Sẽ là sai lầm khi chúng ta chủ trương hiệp nhất là phải giống nhau mọi đàng. Như thế, hiệp nhất biến thể thành “nhất dạng” (unity is uniformity): anh phải mặc áo giống tôi, anh phải béo tốt như tôi, phải suy nghĩ giống tôi và sở thích giống tôi v.v… như một thời CS chủ trương.

Vì thế, mầu nhiệm Ba Ngôi cũng là trường dạy về việc đón nhận sự đa dạng, đa nguyên. Điều này cũng soi sáng cho chúng ta khi sống cộng đoàn: sự khác biệt nhiều lúc làm cho chúng ta nhức nhối, khó chấp nhận, nhưng hãy nhớ rằng chính sự khác biệt làm nên sự phong phú cho đời sống. Chính sự độc đáo, tài năng và đặc sủng của mỗi người là quà tặng giúp phát triển cộng đoàn, xã hội. Chúng ta hãy học để biết nhìn, đón nhận và trân trọng sự đa dạng đó theo mô mẫu của Ba Ngôi để cùng nhau cộng tác và thi hành sứ vụ được giao phó!